Een compleet voedingspatroon is opgebouwd uit een mix van macro- en micronutriënten. Onder de macronutriënten valt te verstaan: koolhydraten, eiwitten en vetten. Hoewel we veel voedingsstoffen verwelkomen, zijn er een aantal belangrijker dan anderen. Deze stoffen noemen we essentieel, wat impliceert dat we het nodig hebben om een homeostase in ons lichaam te handhaven, echter niet zelf kunnen produceren. Later meer hieromtrent. Als we inzoomen op de eiwitten kunnen we vastberaden stellen dat eiwitten het fundament vormen van alle cellen, het hart van alle organische bedrijvigheid. Eiwitten, ook wel peptiden genaamd, zijn absoluut onmisbaar bij de opbouw van de celstructuur, de aanmaak van hormonen, neurotransmitters, antilichamen, enzymen en bij het onderhoud van het spierstelsel. Eiwitten zijn daarom de pijlers van het leven en bij uitstek de bouwstof en gereedschap van ons lichaam!
De bouwstenen van de eiwitten zijn de aminozuren. Er zijn er ruim 20 bekend, waar duizenden combinaties mee kunnen worden gemaakt. Hydrolyse is de scheikundige benaming van splitsingen die in het lichaam plaatsvinden om eiwitten uit voeding om te zetten naar aminozuren. Daarna start de samenstelling richting lichaamseigen eiwitten. Aminozuren zijn in verschillende categorieën op te delen op basis van hun chemische structuur en functionaliteit. Van de ruim 20 bekende aminozuren kan het lichaam er zelf 12 maken; de andere 8 zijn ‘essentiële’ aminozuren die met de voeding moeten worden binnengekregen. Daarnaast zijn er 3 ‘semi-essentieel’; het lichaam kan ze normaal gesproken zelf maken als er voldoende voorloper eiwitten (precursors) aanwezig zijn.
Door de combinatie van aminozuren ontstaan er allerlei peptiden of volledige lichaamseiwitten die alleen hun eigen specifieke functie en eigenschappen hebben (de elasticiteit van bloedvaatwanden, de stevigheid van eiwitten in haren en nagels enz). Eiwitten zijn eveneens betrokken bij de homeostase van de colloïd-osmotische druk; de uitwisseling van water en voedingstoffen tussen bloed en weefsel. Een bekend voorbeeld van een eiwittekort zijn de opgezette buiken in ontwikkelingslanden. Een overschot aan aminozuren wordt als vet opgeslagen en/of meteen uitgescheiden.
De mate waarin het lichaam de aminozuren uit de voeding kan gebruiken voor de aanmaak van lichaamseiwit is afhankelijk van de samenstelling van de eiwitbronnen, oftewel de eiwitkwaliteit. Hoe dichter het voedseleiwit lijkt op ons eigen lichaamseiwit, hoe beter het lichaam eiwitmoleculen kan opbouwen. Moedermelk heeft vanuit deze optiek de hoogste biologische waarde, aangezien de verhouding van aminozuren precies overeenkomt met die van lichaamseiwit. Als algemene regel geldt dat dierlijke eiwitten completer zijn dan plantaardige eiwitten. Dat betekent dat nagenoeg alle dierlijke producten alle essentiële aminozuren bevatten. Houdt je je vast aan een overwegend plantaardig voedingspatroon, dan is het gewenst een aanvulling te vinden in zuivelproducten zoals magere kwark of Griekse yoghurt. De top 10 eiwitleveranciers zijn: kippenei, melk, varkensvlees, rundvlees, witte rijst, sojabonen, aardappelen, tarwe (volle korrel), havermout en zonnebloemzaad. Met een gevarieerd voedingspatroon worden mengsels van eiwitten gegeten. Daar zullen eiwitten bij zitten met een overschot aan essentiële aminozuren die andere eiwitten met een tekort zullen aanvullen. Dit proces wordt completeren genoemd. Erwten eten in combinatie met tarwe verhoogt de eiwitwaarde van het voedsel. Zo vullen bonen en rijst eveneens goed aan.
Het lichaam heeft eiwitten nodig voor groei, herstel en onderhoud. Daarmee vormen het bouwmateriaal voor het lichaam zoals een fundament de basis is voor een gebouw. Wil jij een gezondere leefwijze in jouw leven implementeren en weten hoe je eiwitbehoefte in elkaar steekt? Sluit dan vrijblijvend bij een proefles aan of informeer naar de mogelijkheden.